Het antwoord op de vraag is: ja, als we een van de vijf dagelijks verplichte gebeden missen, dan moeten we die inhalen (en volgens de Hanafi school moet ook het gemiste Witr-gebed ingehaald worden), onafhankelijk van hoeveel die ingehaald moeten worden. Volgens de Hanafi school, zou men zich nog steeds moeten houden aan zijn bevestigde Sunnah gebeden (Sunnah mu’akkadas), omdat deze zo sterk bevolen blijven dat het missen ervan, zelfs één keer zonder excuus, verwijtbaar is, en er een gewoonte van maken is zondig.[1]
Imam Al-Nawawî, de grote hadith-deskundige en Shafi’î geleerde, overlevert in zijn Majmû’ dat de geleerden het erover eens zijn (ijmaa’, oftewel met consensus) dat gebeden die opzettelijk zijn gemist, ingehaald moeten worden. Er was een geleerde, Ibn Hazm, die van mening was dat het niet verplicht is. Echter, zijn mening is niet geldig vanwege het feit dat zijn mening tegen de consensus van de geleerden ingaat en ook niet ondersteund wordt door de bewijzen.
Enkele bewijzen
- De profeet, vrede en zegeningen zij met hem, heeft gezegd:
“Wie een gebed vergeet, moet het verrichten zodra hij dat zich kan herinneren.” [Al-Bukharî en Muslim]
Imam Al-Nawawi reageert hierop met het volgende:
“ Als men het gebed moet inhalen uit vergeetachtigheid, dat is het dan nog vanzelfsprekender dat men ook de gebeden moeten inhalen die opzettelijk (bijv. uit luiheid) gemist zijn.”
- Allah, subhanahu wa ta’ala, zegt:
إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي ﴿١٤﴾Ik ben God, er is geen god dan Ik. Dien Mij dus en verricht het gebed om Mij te gedenken. [de Koran 20:14]
In zijn exegese zegt imam Al-Qurtubi dat dit een bewijs is voor de meerderheid (van de geleerden), aangezien Allah geen onderscheid maakt tussen het gebed verrichten binnen haar tijd of erbuiten en het bevel (om te bidden) duit in deze context op een verplichting.
- De profeet, vrede en zegeningen zij met hem, heeft gezegd:
“Als een van jullie zich verslapen heeft voor het gebed of het heeft vergeten, laat hem dan bidden wanneer hij het zich herinnert want voorwaar, Allah de Almachtige en Majestueuze zegt:
إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي ﴿١٤﴾Ik ben God, er is geen god dan Ik. Dien Mij dus en verricht de salaat om Mij te gedenken. [de Koran 20:14]
Hier zien we dus nogmaals: als iemand het gebed moet inhalen als hij het onopzettelijk heeft gemist, laat staan diegene die opzettelijk zijn gemist.
- De geleerden hebben bovendien ook de bevelen van de profeet, vrede en zegeningen zij met hem, over het inhalen van het vasten e.d. als bewijs genomen dat ook het inhalen van de gebeden verplicht is, aangezien beide gebonden zijn aan bepaalde tijden.
Men kan vragen: waarom zijn er overleveringen over het inhalen van gebeden die gemist zijn met een excuus zoals vergeetachtigheid en slaap, en niet over gebeden die uit luiheid zijn gemist? Het antwoord is simpel: de eerste generaties van moslims misten nooit hun gebed zonder excuus. Zelfs de hypocrieten [munafiqûn] onderhielden het gebed uit angst voor de reactie van de gelovigen. Het was dus niet nodig om te zeggen dat men gebeden moest inhalen die gemist zijn zonder excuus: dat kwam niet of nauwelijks voor.
Een uitzondering echter is als men bewusteloos is voor een periode van meer dan vijf gebeden. Als de tijd van het zesde gemiste gebed verstrijkt en diegene is nog steeds niet ontwaakt van die bewusteloosheid, dan hoeft hij geen gebeden in te halen die hij door die bewusteloosheid heeft gemist.[2] Deze uitzondering van bewusteloosheid is volgens de Hanafi wetschool.
Alle vier de wetscholen en vrijwel alle geleerden zijn het er echter over eens dat de gemiste gebeden over het algemeen ingehaald moeten worden.
De tweede mening is hetgeen de bekende geleerde Ibn Taymiyyah (moge Allah hem begenadigen) heeft gezegd. Namelijk dat het inhalen van het gebed door degene die het bewust heeft verwaarloosd, terwijl de vastgestelde tijd al verstreken is, hem niet zal baten. Dit omdat het om een tijdsgebonden daad van aanbidding gaat. Zoals het verboden is het gebed te verrichten vóór de vastgestelde tijd, zo ook is het niet toegestaan dit te verrichten na het verstrijken hiervan. De Grenzen van Allah dienen namelijk in acht genomen te worden. Het gebed dient verricht te worden in de tijdsperiode die de Wetgever heeft bepaald.
Het moge duidelijk zijn dat de tweede mening niet breed wordt gedragen. De overgrote meerderheid van geleerden zijn het niet eens met Ibn Taymiyyah.
Ons advies is daarom om stapsgewijs de gemiste gebeden in te halen. Dat hoeft ook niet ingewikkeld te zijn, zoals veel mensen denken.
[1] Hashiya Ibn Abidin
[2] Maraqî al-Falah