Ihsan is een van die woorden die niet in één Nederlands woord te vertalen zijn, maar een vrij brede en diepe betekenis heeft. Wij lezen in de Koran:
وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ ﴿١٤٨﴾
[Allah houdt van al-muhsinin (zij die goed doen)]. De Koran 3:148
Ihsan taalkundig: is het tegenovergestelde van isa’ah (slechtheid). Hasanah (een goede daad) is het tegenovergestelde van sayyi’ah (een slechte daad). Er wordt gezegd: een man is muhsin en mihsan (weldadig, goeddoener). Er wordt ook gezegd: ahsin ( doe/wees goed), want je bent mihsan, wat betekent dat je nog steeds een muhsin bent. Taj al-`Arus, al-Zabidi (34/422).
Het is perfectie, schoonheid, evenwicht, harmonie, discipline, een goed karakter, zachtheid, vriendelijkheid, verbetering, doorzettingsvermogen en wilskracht. Ihsaan is een menselijke reflectie, een menselijke poging om een hoog niveau te bereiken op het vlak van de 99 Schone namen van Allah, Verheven is Hij.
Ihsan technisch: is het hebben van ihsan (perfectie, excellentie) in het aanbidden van de Schepper: door Allah te aanbidden alsof men Hem kan zien en als men Hem niet kan zien, dan beseffen dat Allah hem wel ziet. Dit betekent concreet: In goedheid het leven doorbrengen en Allah altijd voor ogen hebben. Op basis hiervan kunnen we stellen dat de toepassing van al-Ihsan twee lijnen kent: De verticale en de horizontale lijn, oftewel je band met de schepper en je band met de schepping.
Een muhsin is iemand die vrijgevig is, iemand die goede daden verricht, en ihsan is de goedheid zelf. Ihsan betekent ook perfectioneren, uitblinken, of uitmuntendheid tonen. Daarom kan men stellen dat het Arabische woord ihsan een dubbele betekenis heeft, namelijk goedheid en voortreffelijkheid. Wij moslims moeten streven naar uitmuntendheid, bekwaamheid en perfectie in alle goede daden die wij verrichten.
Muʿādh ibn Jabal vroeg eens: “O boodschapper van Allah, onderwijs mij.” De Profeet ﷺ zei: “Aanbid Allah alsof je Hem kunt zien en bereid je voor op de dood.” Ṣaḥīḥ al-Targhīb wal-Tarhīb 3:92 #2870.
Deze uitspraak behoort tot de veelomvattende uitspraken (jawāmiʿ al-kalim) van de Profeet ﷺ. Als iemand van ons in staat is te aanbidden alsof hij zijn Heer ziet, Verheerlijkt en Verheven is Hij, zal hij nooit afzien van enig goed ding dat hij kan doen, zoals nederig zijn, eerbiedig zijn, zich goed gedragen en ervoor zorgen dat uiterlijke en innerlijke aspecten volledig samengaan, op de best mogelijke manier. Sharḥ al-Nawawī ‘alá Ṣaḥīḥ Muslim 1:157-158
Allah, de Verhevene, zegt:
إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَىٰ وَيَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنكَرِ وَالْبَغْيِ ۚ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ﴿٩٠﴾
God gebiedt rechtvaardig te handelen, goed te doen en aan de verwanten giften te geven en Hij verbiedt wat gruwelijk, verwerpelijk en gewelddadig is. Hij spoort jullie aan; misschien laten jullie je vermanen. De Koran: 16:90
Allah heeft ook gezegd:
إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِّنَ الْمُحْسِنِينَ ﴿٥٦﴾
Gods barmhartigheid is dicht bij hen die goed doen.
Shaddad ibn Aws, moge Allah teverden zijn over hem, zegt: “Ik heb twee uitspraken van de boodschapper van Allah ﷺ onthouden: Voorwaar, Allah heeft het goede aan alles bevolen.'” Overgeleverd door Muslim (1955). Wat betekent, dat Allah de mensen heeft voorgeschreven goed te zijn voor alle dingen. Tuhfat al-Ahwadhi, al-Mubarakfuri (4/664-665).
al-Hasan al-Basri reciteerde het vers:
إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَىٰ وَيَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنكَرِ وَالْبَغْيِ ۚ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ﴿٩٠﴾
God gebiedt rechtvaardig te handelen, goed te doen en aan de verwanten giften te geven en Hij verbiedt wat gruwelijk, verwerpelijk en gewelddadig is. Hij spoort jullie aan; misschien laten jullie je vermanen. De Koran: 16:90, waarna hij pauzeerde en zei: “Allah heeft voor u al het goede en al het kwade in één enkel vers samengevat. Bij Allah, rechtvaardigheid en goedheid bevatten al het goede en onfatsoenlijkheid, slechtheid en onderdrukking bevatten al het kwade.” Hilyat al-Awliya’, Abu Nu`aym (2/158).
Ibn al-Qayyim zegt: “De sleutel tot het verkrijgen van ihsan: is uitmuntendheid in het aanbidden van de Schepper en het streven naar een goede behandeling van Zijn dienaren.”
Ihsan is kortom Allah ervaren in alle facetten van het leven. Dat verandert de manier waarop u naar uw aanbidding kijkt. Het verandert de manier waarop u praktiseert en de manier waarop u gelooft.
Het wordt iets dat nu uw leven beheerst, niet door een of andere leer en regels, opgesomde dingen van do’s en don’ts die je voorgeschoteld krijgt, Nee! Nu zijn het u en Allah.